کوهریگ شناسی: مطالعات موردی در استان یزد دکتر داریوش مهرشاهی

کوهریگ­ها رسوباتی هستند که در دامنه­ی برخی تپه­ها و رشته­کوه­های نواحی بیابانی و نیمه­بیابانی تشکیل می­شوند. پیش از این، کوهریگ­ها را محصول فرآیندهای بادی می­دانستند. مطالعات جدید، نشان  می­دهند که اگرچه در پیدایش آن نقش باد در درجه­ی اول اهمیت قرار دارد ولی سایر فرآیندها، از قبیل فرآیندهای دامنه­ای و آبی، نیز در تکامل آن دخالت دارند. چگونگی تشکیل و تجمع مواد بادی و سپس، دخالت سایر عوامل و فرآیندهای ژئومورفولوژیک، با تراکم لایه­های مشخصی از مواد دامنه­ای و جریانی (آبرفتی) هر کدام نشانه­هایی از شرایط اقلیمی یا محیطی گذشته به شمار می­روند. از آنجاکه اهمیت این پدیده در مطالعات ژئومورفولوژی یا جغرافیای طبیعی ایران مورد توجه قرار نگرفته است، هدف این مقاله بررسی ویژگی­های قابل توجه این پدیده و معرفی آن به­جامعه­ی جغرافیای طبیعی ایران است. مطالعه­ی شرایط فیزیکی، شکل استقرار و ساختار رسوبی چنین پدیده­ای در موقعیت­های جغرافیایی مختلف، به ما امکان دسترسی به اطلاعات مفیدی از قبیل جهت و شدت وزش باد، روند تغییر اقلیم، شرایط فرسایش در منطقه و حتی تأثیر برخی از رویدادهای تکتونیکی و حرکات دامنه­ای را می­دهد. برای تشریح بیشتر این پدیده، ضمن ارایه­ی جمع­بندی مطالعات کتابخانه­ای،  مثال­هایی از مطالعات میدانی در استان یزد مطرح شده است.